Euskonews-en zure iritzien berri izan nahi dugu. Bidal itzazu!
Euskonews aldizkarian parte hartu nahi al duzu?
Artetsu Saria 2005
Arbaso Elkarteak Eusko Ikaskuntzari 2005eko Artetsu sarietako bat eman dio Euskonewseko Artisautza atalarengatik
Buber Saria 2003
On line komunikabide onenari Buber Saria 2003. Euskonews y Media
Argia Saria 1999
Astekari elektronikoari Merezimenduzko Saria
Saioa GÓMEZ-ZORITA
Aritz URDAMPILLETA OTEGUI
Azken urteotan, bizimoduak pairatu dituen ohitura aldaketek obesitatearen nabarmentze izugarria eragin dute, honek dakarzkien ondorioekin (Kelly T, 2008). Honela, Osasunaren Mundu Erakundeak (WHO) XXI. mendeko epidemia bezala definitu du. Mendebaldeko gizarteetako osasun publikoaren arazo nagusia da (James, 2008), 400 milioi adineko persona gizen daude, eta egoera honek etorkizunean txarrera joko du.
Gorputzeko gantz-gehiegikeriagatik bereizten da, gizonezkoetan %20a baino gehiago eta emakume helduetan %30az haratago (Bray, 1998). Gorputzeko gantzaren adierazle oso leiala ez den arren, diagnostikatzeko irizpide bezala gorputz-masaren indizea (GMI) erabili ohi da. Pertsona obeso bat litzateke 30kg/m2 baina gehiago duena, haurretan erreferentziazko populazioaren sailkapenean %85a baino balore altuagoak ere definitu diren arren.
Hipertentsio arteriala, II motako diabetesa, arazo kardiobaskularrak eta sindrome metabolikoa bezalako gaixotasun kroniko nabarmenak pairatzeko faktore arriskutsuenetako bat dela irizten da (Misra, 2008). Bestalde, esatea, komorbilitateak azaltzeko arrisku erlatiboa handiagoa dela GMIa eta gerriaren perimetroa, gehiegizko pisuaren edo gorputz gantzaren eta honen banaketaren adierazle direnak, handiagoak diren heinean (Salas-Salvado, 2007). Hala ere arazo larriena, tabakoaren ondoren, heriotz goiztiar eta baztergarriaren kausa nagusia bilakatzean datza (Banegas, 2003).
Honen zergati nabarmenenak gain-elikadura eta aktibitate eskaseko bizimodua izan ohi dira; bi faktore hauek energi-balantze positiboa dakarte eta honen ondorioz gorputz gantzaren areagotzea. Gainera, badira osagai genetikoa, eguneko energia ahokin banaketa, dietaren makronutrienteen konposaketa edo energi substratuen oxidazio ahalmena bezalako beste faktore batzuk. Honela, obesitatea genotipoak eta ingurugiroak elkarri eragitean agertzen den gaixotasun kroniko multifaktoriala da (Marti, 2008).
Argazkia: CC BY - De todos los Colores.
Interbentzio terapeutikoko irizpideen bitartez estimatutako arriskuaren arabera aginduko zaio paziente obesoei tratamenduaren intentsitatea eta beharra. Tradizioz, dieta hipokalorikoak, jarduera fisikoaren areagotzea (orokorki jarduera aerobikoa) eta terapia konportamentala izaten dira, zeinak pisua galtzeko tresna onuragarrienak diren (National Heart Lung and Blood Institue, 1998). Mota honetako esku-hartzea obesitatearekiko gerturatze terapeutiko ororen lehen pausoa izan ohi da; Normalean, beste edozein estrategia terapeutikora pasa ondoren, gutxienez sei hilabeteko saiakera egin beharko litzateke (Salas-Salvadó, 2007).
Eranstea, baita ere, esku-hartze dietetiko edo jarduera fisikoko esku-hartzeen artean indibiduoarteko ezberdintasunak badirela; genotipoaren arabera ezberdintasunak ezartzeko saiakerak urriak izan dira eta epe luzerako tratamenduaren arrakasta erlatiboki eskasa da (Marti, 2004).
Orokorrean, tratamenduko lehen sei hilabetetan lortzen dira pisu galerak. Une honetatik aurrera meseta fasera iritsiko gara eta galdutako pisuaren mailakako berreskuratzea has daiteke. Kasu askotan, baita ere, dietarekiko eta jarduera fisikoarekiko atxikidura murriztuz doa, honi faktore metaboliko posibleak gehitzen zaizkiolarik (Avenell, 2004).
1. Taula. GMIaren iritziaren araberako eskuhartze terapeutikoko irizpideak (neuk egina)
| GMI (Kg/m2) | GMI gradua | Esku-hartze terapeutikoa |
| 22-24,9 | Normopisua | Pisua murrizteko esku-hartzea ez dago justifikatua, epe motzean areagotze ponderal garrantzitsua dakarren pisu ezegonkorrean ez beste. (5kg > urte bete baino gutxiagon). |
| 25-26,9 | Gehiegizko pisua 1.Gradua | Pisu egonkorra, gantz femoro-gluteoaren banaketa eta arrisku faktorerik ez dagoenean esku-hartzea ez dago justifikatua, non eta hipertentsio arterial sistematikoa bezalako beste arazo batzuk agertzen ez diren. Honela izanda, esku-hartzea, dieta hipokaloriko arina, energia- ahorakinen eta makronutrienteen banaketa egokia eta jarduera fisikoaren areagotzea izango dira. |
| 27-29,9 | Gehiegizko pisua 2. Gradua | Pisu egonkorra, banaketa femoro-gluteoa eta arrisku faktorerik ez dagoenean esku-hartzea aukerakoa da (elikadura heziketa egitea gomendatzen da). Alderantziz gertatzen bada, dieta hipokalorikoaren bitartez, jarduera fisikoaz eta jokabide aldaketaz pisua %5-10 batean murriztu bejarko litzateke. Xedea gehienez 6 hilabetetan lortu ezean, botiken erabilpena justifikatu daiteke. |
| 30-34,9 | Obesitatea 1.Gradua | Pisuaren %10eko murrizketa bilatuko da 6 hilabeteko epean. Honetarako, medio ezberdinak erabiltzea justifikatuko da: dieta hipokalorikoa, ariketa fisikoa, jokabide aldaketa eta botikak. Komorbilitateak egokiro tratatu behar dira. |
| 35-39,9 | Obesitatea 2.Gradua | Helburuak, aurreko egoeraren antzekoak dira, baina %10a baino gehiagoko murrizketa saiakera egin beharko da. Helburua 6 hilabetetan lortu ezean eta komorbilitatea nabarmena izanez gero pazientea unitate espezializatura desbideratuko da beste neurri batzuen erabilpena ikertzeko (dieta erabat hipokalorikoa, kirurgia bariatrikoa). |
| GMI > 40 | Obesitatea 3. eta 4. Graduak | Helburua, pisuaren %25-30a murritzea da (edo GMI> 50ean gehiago ere). Xede honen erdiestea oso nekeza da eta kasu askotan dieta erabat hipokalorikoen eta kirurgia baratrikoaren erabilpena behartzen du, unitate espezializatuan bertakotuta. |
Honela, gaur egun obesitaterako erabiltzen diren tratamendu eredu garrantzitsuenak hurrengoak dira:
1) Plan dietetiko-nutrizionala
Ohiko dietarekiko 500-1000 kcal/eguneko murrizketa energetikoa 0,5-1,0 kg/asteko galera ponderal bihurtzen da; honek, 6 hilabetetan gorputz-pisuaren %8-10a adierazten du. Hala ere, pisu galera hau ez da guztiz lineala (Aranceta, 2000). Murrizketa honek ez luke emakumezkoengan 1000-1200 kcal/egun eta gizonezkoetan 1200-1600 kcal/egun azpiko ekarpen kalorikoa hartu behar (obesitate morbidoa salbu), behar den mikronutrienteen ahokin kantitatea bermatzen duen ekarpen energetiko minimoa baita.
Bada eztabaida makronutrienteen banaketaren gainean, planteamendu klasikoa 20% P, 50-65% HC eta 25-35% G-eko banaketa izanik (Finer, 2001). Badirudi, pisua galtzen ez jarraitzearen eragileetako bat energi gastu basalaren murrizketa dela (Pirozzo, 2003). Proteinetan oparoak diren (energiaren %30a baino gehiago) epe luzerako dietak ez dira gomendagarriak, kaltziozko gernu-galerekin erlazionatu baitira (Reddy, 2002).
Aitzitik, badira argitu gabeko hainbat gai, hurrengoak besteak beste; pisuaren mantentze fasean erabiltzen diren neurrizko dieta hiperproteikoak (energiaren %20a) edota indize gluzemiko baxuagoa duten zenbait jakien efektu onuragarria edo karga gluzemikoa gorputz-pisuaren gainean (Abete, 2006). Proteinetan eta gantzetan oparoak diren dietetan garrantzitsua da zuntz kantitatea areagotzea (30g/eguneko baino gehiago) eta profil lipidiko ona mantentzea errazten duen gantz monoinsaturatua ere areagotzea (Riccardi, 2004). Ondorioz, muturreko dieta gehienetan azter dezakegu, makronutriente proportzio ezberdinekin, atxikidura galtzen dela eta hauxe dela epe luzera oso efektiboak ez izatearen arrazoietako bat, beste laguntza mota batzuk behar izaten direlarik (Dansinger, 2005).
2) Jarduera fisikoko plana
Azken gomendioek diotenaren arabera 60' egunean nahikoak izango dira prebentzio ekintza bezala, eta eguneko 90'ko neurrizko ariketa obesitatearen tratamendurako (Jeffery, 2003). Tradizioz, gorputz-gantza murrizteko ariketa aerobikoak gomendatu izan dira, baina azken ikerketek azaltzen dutenez, indar-erresistentzia ariketak (6-10 ariketako zirkuituak 10-15 errepikapenez, 2-3 aldiz astean) batez ere gantz-abdominala (Ibañez, 2005; Mcinnis, 2003) zein erraietakoa (Idoate, 2010) murrizteko eraginkorragoak izan daitezke.
Argazkia: CC BY - Kreutziana.
Indar-erresistentzia ariketek, lehentasunaz, gantz-abdominala erretzeko joera dute, barauak ez bezala (Tremblay, 1994), gainera, kortikotropina askatzen duen hormonaren estimulazioaren bitartez anorexia bultzatzen du (Rivest, 1990). Antza denez, osasun parametroak zein gorputz-osaketa hobetzeko tratamendurik eraginkorrena, indar ariketak eta baita erresistentzia aerobikoa bateratzen dituena da (Villarreal, 2010).
Bestalde, jakina da ariketa fisikoak endorfina jariaketa areagotzen duela (Koehl, 2008), egoera animikoa hobetuz, eta pazienteak tratamenduarekiko atxikidura mantentzen lagunduz.
3) Tratamendu farmakologikoa
Dietaz eta ariketa fisikoaz osatutako terapiarekiko atxikidura egokiz sei hilabeteren buruan pisu galeraren helburua lortu ez bada, tratamendu farmakologikoaren erabilpena planteatu daiteke, beti ere, hainbat ohar eta ardurapean.
Gose inhibitzaileak, elikagaien xurgatze/digestio blokeatzaileak eta termogenesi estimulatzaileak gailentzen dira. Badira halaber beste hainbat ikuspegi, zeinetan badiren tesofensina eta peptido asegarri eta orexianteen agonista eta antagonistak hurrenez hurren, zeintzuk etorkizun itxaropentsua adierazten duten (Li, 2005; Salvador FJ, 2008).
Hala ere hauek guztiek horren ezagunak diren aurkako ondorioak dauzkate eta batzuek oso zalantzazko onura/arrisku harremana dute.Era berean, beste produktu alternatibo ez farmakologikoak edo landareak ere planteatu dira; bakar batek ere ez du epe luzerako eraginkortasunik edota ziurtasunik frogatu (Pittler, 2005).
Erreferentzia bibliografiko aipagarriena
Abete I, Parra MD, Zulet MA, Martínez JA. Sifferent dietary strategies fofr weight loss in obesity: role of energy and macronutrient content. Nutr Res Rev 2006; 5-17.
Aranceta J, Pérez C, Serra LI, Ribas L, Quiles J, Vioque J, et al y Grupo Colaborativo SEEDO. Prevalencia de obesidad en España. Resultados del estudio SEEDO 2000. Med Clin (Barc) 2003; 608-12.
Arterburn DE, Crane PK, Veenstra DL. The efficacy and safety of sibutramine for weight loss: a systematic review. Arch Intern Med 2004; 994-1003.
Avenell A, Brown TJ, McGee MA, Campbell MK, Grant AM, Broom J, et al.What are the long-term benefits of weight reducing diets in adults? A systematic review of randomized controlled trials. J Hum Nutr Diet 2004;17: 317-35.
Banegas JR, López-García E, Gutiérrez-Fisac JL, Guallar-Castillón J, Rodríguez-Artalejo F. A simple estimate of mortality attributableto excess weight in the European Union. Eur J Clin Nutr 2003; 57: 201-8.
Bray G, Bouchard C, James WPT. Definitions and proposed current classifications of obesity. En: Bray G, Bouchard C, JamesWPT (eds). Handbook of obesity. New York: Marcel Dekker; 1998: 31-40.
Dansinger ML, Gleason JA, Griffith JL, Selker HP, Schaefer EJ. Comparison of the Atkins, Ornish, Weight Watchers, and Zone diets for weight loss and heart disease risk reduction: a randomized trial. JAMA 2005; 43-53.
Finer N. Low-calorie diets and sustained weight loss. Obes Res 2001; 290S-4S.
Guerciolini R. Mode of acting of orlistat. Int J Obes Relat Metab Disord 1997; (Supl 1): 12S-23S.
Howarth NC, Saltzman E, Roberts SB. Dietary fiber and weight regulation. Nutr Rev 2001; 59:129-39.
Hsieh CJ, Wang PW, Liu RT, Tung SC, Chien WY, Chen JF, et al. Orlistat for obesity: benefits beyond weight loss. Diabetes Res Clin Pract 2005; 78-83
Idoate F, Ibañez J, Gorostiaga EM, García-Unciti M, Martínez-Labari C, Izquierdo M. Weight-loss diet alone or combined with resistance training induces different regional visceral fat changes in obese women. Int J Obes (Lond) 2010.
Jeffery RW, Wing RR, Sherwood NE, Tate DF. Physical activity and weight loss: does prescribing higher physical activity goals improve outcome? Am J Clin Nutr 2003; 78:684-9.
Li Z, Maglione M, Tu W, Mojica W, Arterburn D, Shugarman LR, et al. Meta-analysis: pharmacologic treatment of obesity. Ann Intern Med 2005; 142:532-46.
Lois K, Young J, Kumar S. Obesity; epiphenomenon or cause of metabolic syndrome? Int J Clin Pract 2008;62:932-8.
National Heart Lung and Blood Institute: Obesity Education Initiative Expert Panel on the Identification, Evaluation, and Treatment of Overweight and Obesity in Adults. Clinical guidelines on the identification, evaluation, and treatment of overweight and obesity in adults: the evidence report. Obes Res 1998; 6:S51-S210
Martí A, Moreno-Aliaga MJ, Hebebrand J, Martínez JA. Genes lifestyles and obesity. Int J Obes Relat Metab Disord 2004; 28: S29-S36.
Marti A, Martinez-Gonzalez MA, Martinez JA. Interaction between genes and lifestyle factors on obesity. Proc Nutr Soc 2008;67:1-8.
Milano W, Petrella C, Casella A, Capasso A, Carrino S, Milano L. Use of sibutramine, an inhibitor of the reuptake of serotonin and noradrenaline, in the treatment of binge eating disorder: a placebo-controlled study. Adv Ther 2005; 25-31.
Misra A, Khurana L. Obesity and the metabolic syndrome in developing countries. J Clin Endocrinol Metab 2008;93:S9-S30.
Mustajoki P, Pekkarinen T. Very low energy diets in the treatment of obesity. Obes Res 2001; 61-72.
Mcinnis KJ, Frankilin BA, Rippe JM. Counseling for Physical Activity in Overweight and Obese Patients. Am Fam Physician 2003; 67:1249-56.
Pittler MH, Ernst E. Complementary therapies for reducing body weight: a systematic review. Int J Obes 2005; 25:1030-8.
Salas-Salvadó J, Rubio MA, Barmany M, Moreno B y Grupo colaborativo de SEEDO. Consenso SEEDO 2007 para la evaluación del sobrepeso y la obesidad y establecimientos de criterios de intervención terapéutica. Rev Esp Obes 2007; 5 (3): 135-75.
Salvador FJ. Actualizaciones en el tratamiento farmacológico de la obesidad. Revista de la Sociedad Española de Medicina y Seguridad del Trabajo 2008:3(4):162-73.
Ramel A, Arnarson A, Parra D, Kiely M, Bandarra NM, Martinéz JA et al. Gender difference in the prediction of weight loss by leptin among overweight adults. Ann Nutr Metab. 2010;56(3):190-7.
Reddy ST, Wang CY, Sakhaee K, Brinkley L, Pack CY. Effect of low-carbohydrate high protein diets on acid-base balance, stoneforming propensity, and calcium metabolism. Am J Kidney Dis 2002; 265-74.
Riccardi G, Giaccob R, Rivellese AA. Dietary fat, insulin sensitivity and the metabolic syndrome. Clin Nutr 2004; 447-56.
Villareal DT, Smith GI, Sinacore DR, Shah K, Mittendorfer B. Regular Multicomponent Exercise Increases Physical Fitness and Muscle Protein Anabolism in Frail, Obese, Older Adults. Obesity , (20 May 2010) | doi:10.1038/oby.2010.110.
Zelber-Sagi S, Kessler A, Brazowsky E, Webb M, Curie Y, Santo M, et al. A double-blind randomized placebo-controlled trial of orlistat for the treatment of nonalcoholic fatty liver disease. Clin Gastroenterol Hepatol 2006; 639-44.
Irakurleen iritziak:
comments powered by Disqus
